İLETİŞİM BAZLI TREN KONTROLÜ (CBTC)
Ümraniye-Ataşehir-Göztepe Raylı Sistem Hattı İstanbul'un Anadolu yakasına inşa edilmesi planlanan önemli metro hatlarından birisidir. Bu hat, Göztepe'de Marmaray Projesi'ne, Yenisahra'da Kadıköy-Kartal Metro hattına, Ümraniye'de Üsküdar-Ümraniye metro hattına bağlanacak şekilde tasarlanmıştır. Böylece, Ümraniye-Ataşehir-Göztepe Raylı Sistem Hattı yakın gelecekte tamamlanarak, üç önemli raylı sisteminin entegrasyonunu sağlayacaktır.
Tüm sistemin işletilmesi depo alanındaki OCC'den (Operasyon Kontrol Merkezi) yönetilecektir. Depo Sahası sinyalizasyon sistemi Hat Sinyalizasyon sistemi ile entegre ayrı bir sinyalizasyon sistemi yoluyla yönetilecektir. Trenlerin Depo Sahasına girişi ve Depo Sahasından çıkışı için, hat ve Depo Sahası arasında izin alış verişi gerekli olacaktır.
Hat ve Depo Sahası Sinyalizasyon sisteminin tasarımı en yüksek güvenlik gereksinimlerine, örneğin Avrupa standartı CENELEC'e göre SIL4'e (güvenlik bütünlüğü seviyesi) uyumlu olacaktır.
Sinyalizayon sistemi de GoA4'e uygun olarak sürücüsüz tasarlanacak ve ATC sistemi üç standart bileşenden –ATP (Otomatik Tren Koruması), ATO (Otomatik Tren İşletmesi) ve ATS (Otomatik Tren Denetimi)- oluşacaktır. Ümraniye-Ataşehir-Göztepe hattının sinyalizasyonu, tasarım kriterlerine göre azami yolcu taşınabilmesi için 90 saniyelik sefer aralıklarına göre tasarım edilmiştir.
Hattın tasarlanan trafik güvenlik sistemi, peron ayırı kapılı "hareketli blok" sürücüsüz CBTC (İletişim Bazlı Tren Kontrolü) teknolojisidir.
Genel CBTC Sinyalizasyon Sisteminin Otomasyon Seviyesi
Sinyalizasyon sisteminde, işletme tarafından istenilen işletme şekline göre farklı konfigürasyon tipleri vardır.
- GoA1 - sistem ATP ve ATS işlevlerini sağlar fakat ATO işlevlerini sağlamaz. Makinist trenden sorumludur.
- GoA2 - sistem tren görevlisi refakatindeki ATO ile ATP ve ATS işlevlerini içerir.
- GoA3 – sistem sürücüsüz ATO ile birlikte ATP ve ATS işlevlerini içerir;
- GoA4 – sistem gözetimsiz olarak ATO ile ATP ve ATS işlevlerini içerir.
İşletim Modları:
Ümraniye-Ataşehir-Göztepe metro hattı için istenen sinyalizasyon sistemi otomasyon derecesi GoA4'tür. Aşağıda, sinyalizasyon sistemi tarafından sağlanması gereken işletim modlarının listesi verilmiştir:
- Tam otomatik gözetimsiz tren işletmesi modu (UTO);
- ATP denetimi altında manual kontrol modu (ATPM);
- Kısıtlı manul kontrol modu (RM);
- Acil durum modu (EM): Bu modda ATC devre dışı bırakılır ve hiçbir işlevini yerine getirmez. Tren işletmesi ve güvenliği dispaçer, personel ve sürücülerin kontrolündedir.
Gözetimsiz Tren İşletmesi (UTO) Modu:
Sinyalizasyon sistemi trenlerin, depoda otomatik parkla beraber istasyonlar arasında, istasyonlar ile dönüş noktaları arasında, istasyon ile cep hatları ve aktarma noktaları arasında gözetimsiz yolcu işletimi (UTO) altında otomatik olarak çalışmasını sağlar. Bu sistem ayrıca trenlerin depodan hatta otomatik olarak aktarılmasını da sağlar.
Bu modda araçüstü otomatik tren işletimi (Araçüstü ATO) alt sistemi aşağıdaki işlevlere sahiptir:
- Trenlerin bulunduğu konumlar, hareket yetkilendirme limitleri, trenin sürüş stratejileri ve istasyonlarda trenin doğru taraftaki kapısının açılması için doğru tarafın tanımlanması gibi konularda hat kenarı ve araçüstü ekipman arasındaki iletişimi sağlamak.
- Tren tanımlama verilerinin iletimi için hat kenarı ve araçüstü cihazlar arasında iletişimi sağlamak.
- Trenin otomatik olarak harekete başlaması için tren cer sistemine çıktı konutlarının verilmesi.
- Belirli sürüş stratejilerine göre hızlanmanın, hız ve boşta gitme seviyelerin ayarlanmaları için tren cer ve fren sistemine çıktı komutların verilmesi.
- Hareket onay sınırlarında ve istasyonlarda trenleri durdurmak için tren fren sistemine çıktı komutlarının verilmesi.
- Tren yolcu kapılarının kapatılması ve durumlarının tespiti.
- PAK'larin açılmasının ve kapatılmasının kontrolü.
- Terminallerde dönüşün, park alanlarında park etmenin veya park edilmiş trenlerin uyandırılması ve aktive edilmelerinin sağlanması.